بن مایه دکترین

بسم الله الرحمن الرحیم

سازندگان دکترین‌ها به میزان معینی گرایش‌های روانی و تعارض‌های درونی خود و اشتغالات و نیازهای جامعه خود را که از درون احساس می‌کنند را در اثر خویش بازتاب می‌دهند و به‌عبارتی عناصر دکترین‌هایی که تدوین می‌کنند از همان جامعه‌ای است که اینان نیازهای آن را بیان می‌دارند، اما تنها نقش بلندگو یا ثبت کننده این نیازها را ایفا نمی‌کنند، بلکه جامعه مصالح را برایشان فراهم می‌کند و سازندگان دکترین با آن مصالح، عمارت‌ها را می‌سازند. مانند کار یک مهندس معمار. نبوغ شخصی و استعداد آنان برای ترکیب عوامل و عناصر موجود، اهمیت بسیاری دارد. بدین سبب است که ایدئولوژی‌هایی که اندیشمندی درجه بالایی نداشتند تا اجزا را با هم تلفیق کند و از آن ساختار نیرومند و نظامی منسجم بسازند، زیان فراوان دیده‌اند. مثلاً فاشیسم کسی در حد کارل مارکس را کم داشت و این نقصان به توسعه آن‌ها لطمه فراوان زد. زیرا دکترین‌ها اگر به‌درستی منطبق با نیازهای اجتماعی باشند، در معرض نوعی "دریافت" توسط جامعه واقع می‌شوند.